9 Şubat tarihi, toplumda sağlıklı yaşam bilincini geliştirmek, tütün kullanımı ve zararları konusunda farkındalık oluşturmak, tütün ürünü kullananlara bırakmaları yönünde teşvik etmek amacıyla ülkemizde “Sigarayı Bırakma Günü” olarak kutlanmaktadır.
Dünyada her gün 22 bin kişi olmak üzere, yılda 8 milyondan fazla kişi tütün ürünü kullanımına bağlı hastalıklar sebebiyle hayatını kaybetmektedir. Bu ölümlerin 7 milyondan fazlası doğrudan tütün kullanımının sonucu iken 1,2 milyondan fazla kişi de tütün ürünü kullandığı için değil, tütün ürünü dumanına maruz kaldığı için hayatını kaybetmektedir.
Dünya Sağlık Örgütü’nün verilerine göre; dünyadaki çocukların yarısı tütün dumanıyla kirlenmiş havayı solumakta ve her yıl 65.000 çocuk pasif etkilenimin yol açtığı hastalıklar sebebiyle hayatını kaybetmektedir. Hamilelik döneminde tütün ürünü kullanmak, bebekler için ömür boyu sürecek çeşitli sağlık sorunlarına yol açmaktadır. Kısaca tütün ürünleri pasif etkilenim yoluyla, kullanmayanlar için de ölümcül zararlar vermektedir. Elektronik sigara, nargile, ısıtılmış tütün ürünleri vb. tütün ürünlerinin her türlüsü zararlıdır, içeriğindeki kanserojen maddeler sebebiyle ciddi sağlık sorunlarına sebep olmaktadır. Tütün kullanımının her türü zararlıdır tütün dumanına maruz kalmanın güvenli bir düzeyi yoktur.
Dünyada olduğu gibi ülkemizde de en yaygın kullanılan bağımlılık yapıcı madde olan tütün ürünleri; kanser, kalp damar hastalıkları, KOAH gibi pek çok önlenebilir hastalık ve erken ölüm sebepleri arasında ilk sırada yer almaktadır. Tütün ürünü kullanımı, dünya genelinde kansere bağlı ölümlerinin üçte ikisinden sorumlu olan akciğer kanserinin, birincil nedenidir. Tütün ürünü kullanan kişilerin akciğer kanserine yakalanma veya akciğer kanserinden ölme riski tütün ürünü kullanmayan kişilere göre 15 ila 30 kat daha fazladır. Akciğer kanserinin yanı sıra KOAH, astım, pnömoni gibi tütün ürünü kullanımı ile doğrudan ilişkili olan solunum sistemi hastalıkları, ülkemizde de ölüm nedenleri arasında ilk sıralarda yer almaktadır. Özellikle genç yaşta tütün ürünü kullanmaya başlayan kişilerde KOAH ve astım gelişme riski çok daha yüksektir. Erken yaşta tütün ürünü kullanımını bırakmak, KOAH’ın ilerlemesini yavaşlatmak ve astım semptomlarını iyileştirmek için en etkili tedavi yöntemidir.
Tütün ürünü kullanımını bırakmak, her zaman ve her yaşta büyük fayda sağlamaktadır, vücutta gerçekleşen faydalı sağlık değişimleri aşağıda özetlenmiştir:
- İlk sigara bırakma gününden itibaren yüksek kalp atış hızı normale döner, kan basıncı düşer, kan dolaşımındaki karbon monoksit seviyesini normale döner, tat ve koku alma duyuları gelişir.
- 2-12 hafta içinde dolaşım düzelir, kanın akışkanlığı artar, el ayak gibi vücudun uç kısımları daha iyi kanlanır, akciğer kapasitesi artar, öksürük ve nefes darlığı azalır, zamanla bağışıklık sistemi güçlenir.
- 1 yıl sonra, akciğerler daha sağlıklı hale gelir, koroner kalp hastalığı riski, sigara içen birininkinin yaklaşık yarısına kadar düşer.
- 5 yıl sonra inme riski ve kalp krizi riski azalır ve bu riskler zamanla azalmaya devam eder.
- 10 yıl sonra akciğer kanseri riski sigara içen birinin yarısı kadar olur ve ağız, gırtlak, yemek borusu, mesane, serviks ve pankreas kanseri riski azalır.
- 15 yıl sonra, koroner kalp hastalığı riski sigara içmeyen birininki ile aynı seviyeye iner.
Ülkemizde tütün ürünü kullananların bırakmaları teşvik edilmekte ve bırakmak isteyenlere ALO 171 Sigara Bırakma Danışma Hattı ve sigara bırakma poliklinikleri aracılığıyla hizmet sunulmaktadır. ALO 171 Sigara Bırakma Danışma Hattında sunulan hizmetten memnuniyeti değerlendirmek amacıyla, danışma hattından hizmet alan ve görüşme sonunda ankete katılmayı kabul eden kişilere sesli yanıt sistemi kullanılarak anket yapılmaktadır. Bu kapsamda 2023 yılında yapılan danışan memnuniyeti anketine göre ALO 171 Sigara Bırakma Danışma Hattı'nda hizmet alanların %98’inin, danışma hattından aldıkları hizmetten memnun kaldıkları tespit edilmiştir.
Ülke genelindeki 467 sigara bırakma polikliniğinde hizmet sunulmakta, sigara bırakma polikliniklerinde hekimlerimiz tarafından uygun görülen hastalara, sigara bırakma tedavisinde kullanılan ancak ülkemizde geri ödeme kapsamında olmayan ilaçlara ücretsiz erişim de sağlanmaktadır. Hekimlerimizin hastayı muayenesi ve değerlendirmesi doğrultusunda 2010 yılından itibaren 1.4 milyondan fazla kişi Bakanlığımız tarafından ücretsiz olarak sağlanan ve sigara bırakma tedavisinde, bilimsel olarak etkinliği kanıtlanmış ilaç ve nikotin replasman tedavisi preperatlarından faydalandı. Şiddetli, nikotin yoksunluk belirtileri gösteren veya sigara bırakma sürecinde yaşanan fizyolojik zorluklarla başa çıkmada zorlanan hastalarda farmakolojik destek sağlanması, bırakma sürecini sürdürmeye katkı sağlamaktadır.
Geç kalmadan tütün ürünlerinden ve bunların bağımlılığından kurtulmanın; sağlık, sosyal, ekonomik ve çevresel pek çok kazanç sağlayacağı açıktır. Çocuk ve gençler başta olmak üzere toplumu tütün ürünlerinin sağlık, sosyal, ekonomik ve çevre zararlarından korumak, tütün ürünü kullananları bırakmaları için teşvik etmek ve desteklemek amacıyla tütünle mücadele çalışmalarımız geliştirilerek sürdürülmektedir.