Lenfatik sistem, vücudun bağışıklık sisteminin önemli bir parçasıdır ve mikroplarla savaşan bir savunma ağı olarak çalışır. Lenf düğümleri, dalak, timüs bezi, kemik iliği ve diğer vücut dokularından oluşur. Bu sistemde gelişen kansere lenfoma denir.
Lenfomalar, lenfoid dokularda doğal olarak bulunan lenfosit adı verilen beyaz kan hücrelerinden gelişen kötü huylu lenf bezi hastalıklarıdır. Lenfomanın iki ana türü vardır:
• Hodgkin Lenfoma (HL)
• Hodgkin Dışı Lenfoma (Non-Hodgkin Lenfoma / NHL)
Lenfomalar, alt tipleri ve klinik seyirleri açısından oldukça geniş bir yelpazeye sahiptir. Genel olarak 80’den fazla alt tipi bulunmaktadır ve her birinin tedavi yaklaşımı farklıdır.
Epidemiyoloji
Türkiye’de her yıl yaklaşık 7.000 kişiye lenfoma tanısı konulmaktadır. Non-Hodgkin lenfomalar, hem erkeklerde hem kadınlarda ilk 10 kanser türü içinde yer almaktadır. Çocukluk çağı kanserlerinin yaklaşık %12’sini oluşturarak üçüncü sırada yer almaktadır.
Kesin Sebep Bilinmemekle Birlikte Risk Faktörleri Şunlardır:
a. Yaş: Vakaların çoğu 50 yaş ve üstü bireylerde görülür.
b. Cinsiyet: Erkeklerde risk daha yüksektir; ancak bazı alt tipler kadınlarda daha sık görülebilir.
c. Aile öyküsü: Birinci derece akrabada lenfoma bulunması riski artırabilir.
ç. Kimyasallar: Benzen, tarım ilaçları, vb. ilişkili bulunmuştur.
d. Zayıflamış bağışıklık: HIV pozitif bireyler, bazı sendromik hastalıklar vb.
e. Otoimmün hastalıklar: Romatoid artrit, lupus, Sjögren sendromu, çölyak hastalığı vb.
f. Enfeksiyonlar: EBV, HIV, HHV-8 (Kaposi Sarkomu İlişkili Herpes Virüsü), Helicobacter pylori, Hepatit C, bazı bakteriyel enfeksiyonlar.
g. Aşırı kilo: Obezite bazı çalışmalarla NHL riskiyle ilişkilendirilmiştir.
Belirtiler
En sık bulgu: Boyun, koltuk altı veya kasıkta ağrısız lenf bezi şişlikleri.
Diğer belirtiler:
• Nedeni bilinmeyen ateş
• Gece terlemeleri
• Açıklanamayan kilo kaybı
• Sürekli yorgunluk ve halsizlik
• Deride kaşıntı
• Nefes darlığı veya öksürük
• Karın şişliği veya rahatsızlık
• Sık enfeksiyon geçirme
Bu belirtiler başka hastalıklarla da ilişkili olabileceğinden, tanı yalnızca hekim tarafından konulabilir.
Erken Teşhis ve Tarama
Lenfoma için kabul edilmiş bir tarama yöntemi bulunmamaktadır. Bu nedenle kişilerin belirtileri bilmesi ve fark ettiklerinde sağlık kuruluşuna başvurması kritik öneme sahiptir.
Tanı Yöntemleri
• Ayrıntılı öykü ve fizik muayene
• Lenf nodu biyopsisi (kesin tanı için altın standart)
• Kemik iliği biyopsisi
• Kan sayımı, biyokimyasal testler
• Görüntüleme yöntemleri (PET-CT, MRI, X-ray)
Tedavi Yaklaşımları
• Hastalığın türü ve evresine göre tedavi farklılık gösterir:
• Kemoterapi
• Radyoterapi
• Biyolojik tedaviler (monoklonal antikorlar)
• Hedefe yönelik tedaviler
• Kök hücre nakli (uygun hastalarda)
• Cerrahi, sadece tanısal amaçlarla veya özel durumlarda uygulanır.